Problematyka polskiej publicystyki renesansowej

Publicystyka jest formą opowiadającą, zajmującą się najważniejszymi,
aktualnymi wydarzeniami z życia politycznego, społecznego. Publicystyka renesansowa
podejmowała temat ojczyzny, patriotyzmu, zagrożeń czy przyszłej katastrofy (Piotr
Skarga).

Andrzej Frycz Modrzewski w utworze „O poprawie Rzeczypospolitej” przekazuje
czytelnikowi, iż każdy człowiek jest równy wobec prawa (egalitaryzm). Ponadto
mówi także, że bez praw nie można wspominać o prawdziwej wolności. Postuluje
równocześnie, iż każdy obywatel – także chłop – powinien brać udział w wyborze
króla. Państwo powinno być rządzone sprawnie, surowo i sprawiedliwie przez króla,
któremu pomaga grupa światłych obywateli. Modrzewski wyznaje zasadę irenizmu
– głosi pochwałę pokoju, chce, aby szkoła miała wystarczające fundusze, gdyż
edukacja jest „najpożyteczniejsza i najcudowniejsza dla narodu”. Ponadto propaguje
także wzór obywatela patrioty. Księgi: „O prawach”, „O obyczajach”, „O wojnie”,
„O kościele”, „O szkole”. Z kolei Piotr Skarga bardziej emocjonalnie wypowiada
się w „Kazaniach sejmowych”, gdzie wymienia sześć chorób narodu – herezję, obojętność
wobec ojczyzny, prywatę, kłótliwość, złe prawo, słabą władzę królewską, jak
również grzechy przeciw Bogu, jawne złości. Jeżeli stosunek obywatela do spraw
ojczyzny się nie zmieni, to ojczyzna zginie – jak tonący statek skieruje się
ku katastrofie, co było pewnego rodzaju proroctwem (rozbiory Polski). Piotr
Skarga potępia wolność szlachecką, prywatę, zrywanie sejmów. Głosząc swoje kazanie
przed obradami sejmu, był bardzo przekonywający, stosował apostrofy, trafne
argumenty, co na obrazie „Piotr Skarga” uwiecznił Jan Matejko. Wizje Skargi
okazały się prorocze, czego dowodem są haniebne rozbiory Polski. Celem Skargi
oraz Modrzewskiego były naprawa Rzeczypospolitej, kształtowanie świadomości
narodowej, rozbudzenie patriotyzmu. Nie można zapomnieć również o Stanisławie
Orzechowskim, który w swojej teorii państwa „Quincunx” przedstawił państwo jako
piramidę, której cztery kąty to wiara, kapłan, ołtarz i król. Najważniejszą
wartością miała być wiara katolicka, religia, która miała skierować państwo,
Polskę, na właściwą drogę – dzięki opiece boskiej.
Polska publicystyka renesansowa jest dla nas, czytelników, świadectwem ówczesnej
sytuacji politycznej, ale także dowodem patriotyzmu autorów tych dzieł, ludzi
kochających ojczyznę – a ta wartość jest ponadczasowa.
[AS]

 

 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *