ZAPREZENTUJ PROBLEMATYKĘ PATRIOTYCZNĄ W POLSKIEJ LITERATURZE RENESANSOWEJ

W epoce renesansu częstym tematem rozkwitającego piśmiennictwa
stały się sprawy polityczne.

Twórcy tej epoki uświadomili sobie nieprawości
panujące w ich państwie oraz konieczność szukania dróg do jego naprawy. Szczególnie
zainteresowany problematyką swojego kraju był Andrzej Frycz-Modrzewski, który
w dziele „O poprawie Rzeczypospolitej” zwrócił szczególną uwagę na krzywdę społeczną,
jak również przedstawił wizją Polski jako państwa spełniającego wymagania etyki
chrześcijańskiej. Zwalczał ostro dwa oburzające prawa. Jedno, które za zabicie
chłopa wyznaczało lekką karę, i drugie, które mieszczanom zakazywało nabywania
majątków ziemskich. Modrzewski widział wady w ustroju Rzeczypospolitej, dążył
do jej umocnienia i poddania wielu dziedzin życia kontroli państwa. Żądał utworzenia
stałego skarbu państwa, wytyczył projekt organizacji sądownictwa. Pisarz ten
stwierdził, że jedynie pomyślność wszystkich stanów zapewnia trwały byt państwa
i dlatego żądał dla chłopów prawa własności i swobodnego przenoszenia się z
miejsca na miejsce. Poza tym domagał się zrównania wszystkich stanów wobec prawa
karnego. Był więc człowiekiem, dla którego najważniejszym tematem było dobro
wszystkich obywateli naszego państwa.
Problem krzywdy, nadużyć i przestępstw wobec warstw najniższych podejmował też
Mikołaj Rej w utworze pt. „Krótka rozprawa między panem, wójtem a plebanem”.
Poeta wykazał współczucie dla doli chłopa, uciskanego i przez panów i przez
księży. Autorem cennego patriotycznego utworu był też Jan Kochanowski, który
w „Odprawie posłów greckich” zawarł prawdę o problemach ówczesnej Polski. W
państwie parlamentarnym, jakim była wtedy Polska, o losach narodu rozstrzygał
sejm. Toteż „Odprawa posłów greckich” jest opowieścią o doniosłej uchwale sejmowej.
Zaczerpnięta ze starożytności postać Antenora uosabia mądry patriotyzm i moralność
polityczną, natomiast Parys zwany Aleksandrem przejawia lekkomyślność i prywatę.
Odprawa zawierała przestrogi dla Polski, zwłaszcza w kontekście przygotowań
do wojny moskiewskiej. Zawierała też słynne wezwanie do rozbudzenia patriotyzmu:
„A jeśli komu droga otwarta do nieba, tym, co służą ojczyźnie”. Do przebudowy
państwa polskiego wzywał także Piotr Skarga w traktacie politycznym „Kazania
sejmowe”. Widział on uzdrowienie Rzeczypospolitej w ograniczeniu władzy sejmu
i nadaniu królowi władzy absolutnej, ograniczonej tylko przez prawa i przez
rozległą rolę doradczą senatu. Skarga występował z postulatem przywrócenia jedności
religijnej, uszczuplenia przywilejów szlachty i usunięcia najgorszych krzywd
społecznych i niesprawiedliwych przepisów prawnych.
Odrodzenie w odróżnieniu od średniowiecza przedkładało problemy świata doczesnego
nad rozważania o śmierci i zbawieniu. Stąd właśnie zwracano uwagę na problemy
państwa zarówno w jego strukturze wewnętrznej jak i w stosunkach z sąsiadami.
Było to szczególnie ważne, gdyż Polska umiejscowiona między dwoma silnymi państwami
skazana była na ciągłą walkę o istnienie na mapie Europy.
[SR]