Odwołując się do „Dziadów części II i IV” oraz do ballad, wykaż elementy ludowe charakterystyczne dla romantyzmu.

Odwołując się do „Dziadów części II i IV” oraz do ballad,
wykaż elementy ludowe charakterystyczne dla romantyzmu.

Motywy ludowe przewijały się w literaturze już wcześniej.
Kochanowski zachwycał się urokami życia wiejskiego w pieśniach, Szymonowic również
poruszał tę tematykę w swoich utworach. Romantycy podeszli do tego tematu inaczej,
mieli inne cele, przekazywali własne idee. Potraktowali oni ludowe tradycje,
wierzenia i obrzędy jako bezcenne źródła kultury i ukazywali je w swoich utworach.
Postaram się przedstawić charakterystyczne dla romantyzmu podejście do tej tematyki
na przykładzie utworów wiodącego polskiego romantyka, Adama Mickiewicza, „Dziadów
części II i IV” oraz ballad.
Wiele ballad Mickiewicza jest podpisanych „z pieśni gminnej” lub podobnie, co
sugeruje, że treść zaczerpnięto z podań i baśni ludowych. Wydaje się tak być
w istocie. W balladach przedstawione są wierzenia prostych ludzi. W balladzie
programowej „Romantyczność” pokazany jest duch wracający po śmierci do swej
ukochanej. Oprócz kontaktu świata rzeczywistego z pozazmysłowym mamy tu też,
pojawiającą się często w innych balladach, postać starca, ktory nie uznaje zabobonów
prostego ludu („Ufajcie memu oku i szkiełku.”)
Ballada „Lilie” przedstawia ludowy pogląd na temat winy i kary. Kobieta, która
zabiła męża, poniosła karę nie z rąk ludzi, lecz sił wyższych. Problematyka
ludowej moralności występuje w większości ballad. Motyw niewierności, zdrady
pojawia się w „Świteziance” i „Rybce.”
Ludowa moralność jest bardzo istotna w „Dziadach wileńsko-kownieńskich.” Podczas
ludowego obrzędu ukazują się kolejno duchy różnych osób, a guślarz wymawia zasady
moralne („Kto nie doznał goryczy ni razu, ten nie dozna słodyczy w niebie.”)
Sam obrząd jest zresztą nowością w „Dziadach”, ludowe ceremonie nie występowały
w balladach.
Zarówno w balladach, jak i w „Dziadach”, bohaterowie pochodzą z ludu, są to
„rzeczywiści”, prości ludzie, w odróżnieniu od bohaterów idealistycznych sielanek.
Są zdecydowanie różni od tradycyjnego wizerunku ludu w literaturze polskiej.
Bardzo istotnym elementem budowania nastroju był u Mickiewicza prosty język
gminu. Stosował on słownictwo normalnie niespotykane w literaturze. Da się również
zauważyć charakterystyczną tendencję do zdrobnień.
Romantycy przypisywali tradycji ludowej bardzo istotną rolę, widzieli w prostym
ludzie siłę mogącą dużo zmienić. Sam Mickiewicz pisze w „Konradzie Wallenrodzie”:
„O wieści gminna! Ty Arko Przymierza / Między dawnymi i młodszymi laty.” Charakterystyczny
dla romantyzmu sposób przedstawiania tematyki ludowej zdominował na długo literaturę
polską.
[TL]