Inspiracje filozoficzne modernizmu (bergsonizm, schoppenhaueryzm itd.).

Artur Schopenhauer to filozof tworzący w dobie romantyzmu.
W 1819 r. wydał traktat „Świat jako wola i wyobrażenie”. Stał się postacią inspirującą
twórców modernizmu. Zafascynowany kulturą Wschodu, w jej filozofii odnajdywał
ukojenie dla człowieka skazanego na ciągłe cierpienia i zagubienie świata. Twierdził,
że zwierzęca natura człowieka wiąże się z jego ciałem, natomiast dusza to odbicie
Absolutu. W świecie bezsensu, człowiek traci chęć życia. Lekarstwem na jego
niepokoje jest popadnięcie w stan niebytu – nirwanę, duchowe oderwanie się od
niepowodzeń, bólu, a także przyziemności. Schoppenhauer afirmował także ucieczkę
w sztukę lub rozkosze cielesne. Odbiciem tych poglądów może być np. cytat z
wiersza K. Przerwy-Tetmajera: „Brutalna siła, która rządzi światem, wybawicielem
nie jest ani katem”.
Filozofia Bergsona opierała się na pojęciu intuicjonizmu i indywidualność twórczą.
Stworzył pojęcie „elan vital” czyli tzw. pędu życiowego. Pęd ów decyduje o ciągłej
zmienności i transformacjach otaczającego świata. Nic nie jest pewne, ani ściśle
zdefiniowane, nowe formy niekoniecznie muszą być rozumne. Postuluje kult siły
twórczej i intuicji, poprzez którą można poznać świat.
Z kolei F. Nietzsche w swych dziełach „Poza dobrem i złem” oraz „Tako rzecze
Zaratustra” głosi kult siły i mocy, pogardę wszelkimi słabościami, konieczność
budowy nowego człowieka nie ograniczonego żadnymi normami, odrzucającego filozofię
chrześcijaństwa, która według niego afirmuje słabość. Naczelne hasło: ‚werdet
kart’ (bądźcie silni).
Natomiast Z. Freud, to prekursor psychoanalizy, poglądu o „nagiej duszy” ludzkiej
sferach osobowości i podświadomości, w której upychane są i tłumione nasze lęki.
Freud zakłada, że nasze czyny determinuje natura, wyrażająca się poprzez pierwotne
instynkty i popędy np. płciowy (dzieło „O marzeniu sennym” – sny jako obraz
podświadomości i ukrytych lęków).

A. Sch – determinizm – natura ludzka ograniczona przez popędy i instynkty, konflikt
między duchem a ciałem.
[PG]

Komentarz
Nie ukazano inspiracji filozoficznych; pozostały
zanotowane tylko podstawowe poglądy filozofów i przywołano nazwisko Tetmajera.
Co z innymi: Przybyszewski („naga dusza”), Berent, Żeromski, Miciński, Staff?