„Nie-boska komedia” jako dramat o rewolucji (szkic).

„Nie-boska komedia” Zygmunta Krasińskiego jest nawiązaniem do „Boskiej komedii” Dantego. Jest nie-boska znaczy ludzka.

W utworze tym obserwujemy dramat rodzinny męża, który potem przekształca się
w hrabiego Henryka. Hrabia Henryk opowiada się po stronie arystokracji – zebranych
w okopach św. Trójcy. Przeciwnikami arystokracji są rewolucjoniści skupieni
wokół Pankracego. A więc walczyć, czy nie? Grupy nacisku odpowiedziałyby, że
oczywiście, że tak. Bowiem „rewolucja jest opium dla narodu”, jak powiedziała
Simone Weil. Zarówno arystokraci jak i rewolucjoniści mają swoje powody, argumenty.
Arystokraci chcą nienaruszalności majątków prywatnych, spokoju, są dumni i pyszni,
bogaci, opływający w dostatku. Rewolucjoniści – grupa uciskana, chce zmian,
przejścia ducha z jednego do drugiego szczebla rozwoju. Na czele rewolucjonistów
postulujących równość i uprawnienie stoi Pankracy. Nie zgadza się on i jego
towarzysze z obecnym porządkiem świata. Chce lepszych warunków życia, pragnie
świetlanej przyszłości, poprawy sytuacji uciskanych. No i zgoda! Ale czy rewolucja
jest dobrym rozwiązaniem? Niezupełnie, bowiem jest to walka zła ze złem, a wówczas
może zwyciężyć tylko zło, rewolucja właściwie nic nie zmienia, zmienia tylko
grupę rządzącą, która i tak potem czyni to samo, co ich poprzednicy. I tak Pankracy
jest zwyciężonym: zwycięża, zabija arystokratów, ginie hrabia Henryk – rzuca
się w przepaść, ginie jego syn – uduchowiony poeta Orno. Rewolucja jest złem,
tak twierdził Zygmunt Krasiński. Z pewnością pod wpływem apodyktycznego ojca
jego poglądy były zdecydowanie przeciwne zrywowi rewolucyjnemu. Pod koniec walki
Pankracy czuje się zwyciężonym, ale cóż. Nagle ukazuje się „zabójczy dla niego”
blask Chrystusa, idei dobra, które zawsze wygrywa ze złem. Pankracy oślepiony
blaskiem ginie krzycząc „zwyciężyłeś Galilejczyku” Dobro zwycięża zawsze. Rewolucja
zaś to zło, z góry skazane na niepowodzenie.
[??]