„Dziady” jako dramat romantyczny – szkic.

„Dziady” Adama Mickiewicza to jeden z najbardziej
patriotycznych utworów romantyzmu.

Autor, Wieszcz, na kartach „Dziadów” prezentuje
swoją koncepcję narodu, ukazuje typowo romantyczną miłość, nawiązuje do motywów
ludowych. Dlaczego „Dziady” są dramatem romantycznym? Po pierwsze: autor rezygnuje
z trzech jedności: miejsca, czasu i akcji. Miejsce (np. sala więzienna, widzenie
ks. Piotra, cmentarz, kaplica), czasu (Zaduszki – II cz. „Dziadów”, Wigilia
Bożego Narodzenia – III cz. „Dziadów”), akcji (kilka wątków). Ponadto cechą
dramatu romantycznego, czyli i w tym „Dziadów”, jest synkretyzm – można zarówno
dostrzec gatunki liryczne, jak i epickie (proza) opis losu Ciechowskiego). Dramat
romantyczny charakteryzuje się także niescenicznością utworu, co oznacza, że
dramat jest trudny do zaadaptowania na scenie (Bo jak na przykład zobrazować
„Widzenie ks. Piotra”). Ponadto obecne są elementy ludowe, nawet system wartości,
oceniania ludu (np. „Dziady” cz. II). Wszechobecny nastrój grozy, tajemniczości,
fantastyki jeszcze raz podkreśla przynależność „Dziadów” do gatunku, jakim jest
dramat romantyczny (np. cmentarz, kaplica, duchy). Spirytualizm, tajemniczość,
mistycyzm (przewaga ducha nad materią) są także zauważalne. Ponadto w „Dziadach”
„zawarta jest” koncepcja narodu, tzw. mesjanizm narodowy. Polska odzyska niepodległość,
ale na razie jest narodem wybranym, który cierpiąc, cierpi równocześnie za inne
narody. Należy także wspomnieć o najważniejszej cesze dramatu romantycznego,
a mianowicie o obecności bohatera romantycznego. Na początku przewrażliwiony,
wrażliwy poeta, samotnik i buntownik przekształca się (metamorfoza) z jednostki
działającej w swoim własnym interesie w bojownika o ideę ogółu (dobro społeczne).
Wcześniej przeżywa także nieszczęśliwą miłość, która go załamuje, wprowadza
w obłęd, zapanowuje nad duszą zrozpaczonego. Bohater popełnia samobójstwo, którego
okoliczności są niewyjaśnione, tajemnicze, gdyż nadal żyje (np. Gustaw – Konrad).
Od tej chwili walczy w imię ojczyzny, buntuje się przeciwko Bogu, grzeszy (np.
Konrad), używa sposobów zrealizowania swojego celu nie całkiem „czystych”, zgodnych
z moralnością, kodeksem rycerza, np. Konrad Wallenrod. W ostateczności bohater
romantyczny przegrywa, działając w odosobnieniu, skazany jest na porażkę, ale
jego idea jest zwycięska bowiem dobro zawsze zwycięża. „Dziady” Adama Mickiewicza
są dramatem romantycznym całkiem odmiennym od klasycznego, wzorowanym po trosze
na dramacie szekspirowskim.
[??]