Zinterpretuj warstwę symboliczną „Małego Księcia”.

    Już po pobieżnym przyjrzeniu się „Małemu Księciu”
można dostrzec, że utwór, posługując się nieco baśniowymi chwytami, próbuje
nam przekazać różne morały. Nie są to jednak suche wskazówki, typu: szanuj swoich
rodziców, albo: słuchaj babci. Przeciwnie, Antoine de Saint-Exupery do przekazania
swoich myśli używa wielu symboli, którym można czasem nadawać różnorakie znaczenia,
choć ich podstawowe przesłanie jest zwykle całkiem jasne.

Próba interpretacji wszystkich symboli, jakie zawarte
są w „Małym Księciu” sprawiłaby, że praca poniższa zamieniłaby się w nudną
analizę, przypominającą roczne zestawienie przychodów i kosztów. Dlatego
pozwolę sobie wybrać kilka tylko przykładów symboli, jakimi posługuje się
autor, sądząc, że będą one wystarczającą wskazówką do odczytania pozostałych.

Niezwykle ciekawym symbolem jest żmija, wszechobecna w literaturze,
w mitologii i w kulturze. Przypisuje się jej wiele znaczeń. Przede wszystkim
jest kusicielką, zapowiedzią tajemnicy i nieznanego. Czasem może oznaczać
ludzkie przeznaczenie, nieobca jest jej magia.

Jeżeli zaś chcielibyśmy odnaleźć przykłady morałów
i nauk, jakie zapełniają „Małego Księcia”, nie musielibyśmy szukać daleko.
Rozpatrzmy np. postać Pijaka, który pije, by zapomnieć o wstydzie. Wstydzi
się zaś tego, że pije – powstaje w ten sposób błędne koło. Mały Książę
nie potrafi zrozumieć postawy Pijaka. Jego problem jest wydumany i świadczy
o słabym charakterze. Pijak woli uciekać od rzeczywistości w świat alkoholowej
iluzji, będąc zbyt słabym, by stawić czoło swoim problemom.

Bankiera mógłbym wręcz uznać za przedstawiciela naszych czasów.
Jedynym jego zajęciem było zliczanie gwiazd, których nie posiadał. Czyż
i my dzisiaj nie lubujemy się w sumowaniu i odejmowaniu (ale zwłaszcza
sumowaniu…) rzeczy, które do nas nie należą? Liczymy przyszłe zyski,
oceniamy majątek sąsiada etc. Rzadko jednak, podobnie jak Bankier, zastanawiamy
się, co moglibyśmy zrobić dla innych.

Bardzo interesującą postacią jest Latarnik. Reprezentuje
on ludzi, którzy bezmyślnie wykonują polecenia innych, nie biorąc
na siebie żadnej odpowiedzialności. Rozkaz to rozkaz, mówią. Nawet gdyby
czynili ewidentne zło, zawsze mają wytłumaczenie – oni przecież tylko wykonywali
polecenia. Poza tym wszelka bezmyślność jest zawsze naganna, nawet jeżeli
bezpośrednio nie przynosi negatywnych konsekwencji.

Inną postacią, która podobnie jak Bankier doskonale
pasuje do naszych czasów, jest Król. Pragnie władzy i posłuszeństwa ze
strony poddanych, których mu jednak brak. Tak to już bowiem w życiu bywa,
że rządzących może być znacznie mniej niż rządzonych. Król potwierdza też
tezę, że podstawą władzy jest elastyczność. Oto krótki dialog pomiędzy
Małym Księciem a Królem: „- Czy mogę usiąść? – spytał skromnie Mały Książę./ – Rozkazuję ci siąść – powiedział Król, podciągając
majestatycznie jedną połę gronostajowego płaszcza.”

Jak widać z przedstawionych przykładów, odczytywanie
symboli w „Małym Księciu” nie jest szczególnie trudne. Wynika to zapewne
z faktu, że książka była pisana z myślą o dzieciach, a kolejne etapy podróży
Małego Księcia stanowią jakby przypowieści, które mają nas czegoś nauczyć.
Aby osiągnąć ten cel, symbolika musiała być interesująca, ale zrozumiała
nawet dla przeciętnego czytelnika.

[ML]

Komentarz
Symbol to wieloznaczny, lub konwencjonalny znak, pojęcie, obraz. Postacie opisane w pracy zostały ukazane jednoznacznie. Poza żmiją należało zwrócić uwagę na: pustynię, studnię, baobab czy lisa.