Tragedia antyczna. Określ jej cechy i miejsce w poetyce starożytnej (2)

Tragedia antyczna znajduje swój rodowód w greckich świętach
na cześć Dionizosa zw. Wielkimi Dionizjami (miejskimi).

Odbywającym się wówczas
5, 6-dniowym uroczystościom, towarzyszyły barwne korowody poprzebieranych za
kozły z orszaku Dionizosa ludzi, wydających okrzyki – dytyramby na cześć tego
boga, pod przywództwem przewodnika chóru – Koryfeusza. Tragedia, to z gr. ‚tragos’
– pieśń kozłów. Tragedia antyczna wykształciła się na przełomie VI/V w. p.n.e.,
a jej „złoty wiek” przypadł na V stulecie p.n.e., w Atenach.
Kolejni twórcy, od Tespisa, przez Choirilosa, Frynichosa, na Ajschylosie, Sofoklesie
i Eurypidesie kończąc, tworzyli kanony tej dziedziny dramatu. Sztuki odbywały
się w teatrach (np. słynny amfiteatr Dionizosa w Atenach), na wolnym powietrzu.
Aktorzy – najpierw był jeden, potem dwóch, w końcu trzech, prowadzili dialog
między sobą i chórem, z Koryfeuszem na czele.
Cechy tragedii Sofoklesa, to: jedność czasu, miejsca i akcji (dzień, jedno miejsce,
jeden wątek), zasada katharsis, czyli oczyszczenia widzów ze złych emocji
poprzez przeżywanie ich przez grę sceniczną aktorów, zasada decorum (styl miał
odpowiadać treści i tematyce utworu). Zasada konfliktu tragicznego między bohaterami
(mieli oni do wyboru dwie opcje, ale wybór którejkolwiek z nich kończył się
ich klęską) związana z ironią tragiczną oraz nieubłaganym fatum.
Wybitne tragedie, to np. „Antygona”, „Król Edyp” Sofoklesa, „Medea”, „Elektra”
Eurypidesa oraz „Oresteja”, „Prometeusz skarany” i „Siedmiu przeciw Tebom” Ajschylosa.
Miejsce tragedii w poetyce określił na trwałe Arystoteles. Uznał on ją bowiem
za najbardziej wartościowy gatunek, poprzez swój mimetyzm i sposób jego ukazania
w dziele, mający duży wpływ na osobowość odbiorcy. Tragedii przyporządkował
ten filozof najwyższy, patetyczny styl. Jego dzieło „Poetyka” wykłada zasady
tragedii antycznej. Na niej oparł się m.in. J. Kochanowski, pisząc „Odprawę
posłów greckich”. Zauważmy w tym miejscu charakterystyczną budowę tragedii:
PROLOG (śpiewany przez chór, lub wygłaszany przez aktora), PARADOS (1 uroczysta
pieśń chóru) następujące przemiennie epejsodiony (partie dialogowe między aktorami)
i stasimony (pieśni chóru) oraz EXODOS – zakończenie.
[PG]

Komentarz
Zbyt mało miejsca poświęcono omówieniu teorii literackiej
Arystotelesa.