Porównaj sceny spotkania wrogów w „Iliadzie” Homera i „Panu Tadeuszu” Adama Mickiewicza. Zwróć uwagę na typ przedstawianych sytuacji, portrety bohaterów i ujawniające się w ich zachowaniach spotaknie wr.

Los często doświadcza ludzi, stawia w sytuacjach wymagających
różnego postępowania. Takie trudne i niecodzienne zdarzenia stały się udziałem
bohaterów „Iliady” Homera oraz „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza.
We fragmencie „Iliady” Homera ukazane zostało spotkanie dwóch wrogów: Pryjama
i Achilla.
Pryjam przyszedł do Achilla z prośbą o oddanie ciała Hektora – jego syna. Ojciec
był gotów wykupić zwłoki dziecka. W rozmowie z Achillem przywołał wspomnienie
jego ojca, który był dla młodzieńca bardzo ważny. To wspomnienie niezwykle rozczuliło
Achillesa. Król Troi chciał zniszczyć serce wroga, ukazując mu swoją tęsknotę
i rozpacz po stracie syna oraz stawiając Achilla na swoim miejscu. Zaznaczał,
jak straszna jest zbrodnia, której dopuścił się młodzieniec. Pryjam prosił o
litość i zrozumienie jego ojcowskiego cierpienia. Wiedział, że jest tego godzien,
bo tragedia, jaka go dotknęła, jest największym z możliwych cierpień – nikt
nie cierpi bardziej niż rodzic, któremu umiera dziecko. Obaj zatonęli w zadumie.
Pryjam zdobył się na wielki akt pokory i uniżenia – padł do stóp Achilla i gorzko
zapłakał. Wojownik zlitował się nad starcem – jego tragedia i ból dotknęła serce
Achillesa. Podniósł więc Pryjama z ziemi i zaczął z nim rozmawiać. Z podziwem
patrzył na odwagę wroga. Zrozumiał, że prawdziwą sztuką jest życie – przyjęcie
cierpienia, łez i boleści. Wrogowie rozstali się w pokoju. Achilles nabrał wielkiego
szacunku do zrozpaczonego ojca, zadbał o godny wygląd ciała Hektora i z podziwem
spojrzał na cierpiącego Pryjama – ojca bólu i wiecznej męki po stracie dziecka.
Drugi tekst – fragment X Księgi „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza, także mówi
o spotkaniu dwóch wrogów.
Ksiądz Robak na łożu śmierci wyznaje Gerwazemu – klucznikowi Horeszków prawdę
o tym, kim jest. Mówił ze wstydem zasłoniwszy oczy. Było mu trudno powiedzieć
prawdę swemu największemu wrogowi. Wstyd, duma, długo ukrywane prawdziwe oblicze
i konieczność ujawnienia się w chwili śmierci – to wysiłek, na który Robak musiał
się zdobyć. Klucznik usłyszawszy prawdę zbladł. Nie spodziewał się tego. Trwoga
i gniew malowały się na jego twarzy. Ksiądz Robak mówił dalej. Gerwazy pragnął
zemsty, ale słuchając księdza łagodniał. Ksiądz Robak – Jacek Soplica – oczekiwał
przebaczenia, bo tylko wtedy mógłby umrzeć w pokoju. Prosił o nie pokornie.
Powołał się na Jezusa Chrystusa, który wisząc na krzyżu przebaczył żałującemu
łotrowi. Złość i gniew uśmiercone zostały w Gerwazym przez myśl o Bogu, który
kazał wybaczać. Klucznik uświadomił Jackowi, że Stolnik przebaczył mu jego czyn,
o czym Soplica nie wiedział. Jego słowa pocieszyły Jacka. Śmierć była coraz
bliższa. Ostatkiem sił zmówił modlitwy i był gotowy do odejścia.
Oba fragmenty posiadają elementy wspólne. Poruszają ponadczasowe prawdy o życiu
człowieka i jego zachowaniu w różnych sytuacjach. Problemem istotnym w obu tekstach
jest przebaczenie i uznanie swojej winy.
W „Iliadzie” osobą uznająca się winną jest Achilles, jednak mimo popełnionych
zbrodni nie prosi Pryjama o przebaczenie. Natomiast we fragmencie „Pana Tadeusza”
to Jacek Soplica pragnie zrozumienia i przebaczenia, które zostaje mu udzielone
przez Gerwazego. Klucznik, pomimo zaprzysiężonej zemsty, potrafi ulec i wybaczyć
– to potwierdzenie znanej sentencji: „prawdziwą zemstą jest przebaczenie”. Sytuacje
w obu tekstach kończą się szczęśliwie. Nie ma pokrzywdzonych, a ludzie osiągają
zamierzone cele. Wróg – nieprzyjaciel staje się przyjazny i docenia cierpienia
i pokorę proszącego o łaskę. Pomiędzy czwórką bohaterów toczy się pouczająca
konwersacja, z której wyciągnąć możemy mądre wnioski. W rozmowach nie ma przemocy,
siły czy gwałtu, lecz jest harmonia i piękno mowy. Teksty poruszają problemy
uniwersalne. Jednym z nich jest oddanie pokłonu-hołdu ludziom cierpiącym. Widoczne
jest także odwołanie do praw Boskich – i w „Iliadzie”, i w „Panu Tadeuszu” Bóg
odgrywa pewną rolę. Po raz kolejny uświadamiamy sobie, że przebaczać jest trudno,
ale jeszcze trudniej jest żyć bez przebaczenia.
A życie… to ciągła walka, którą zwyciężyć można tylko poprzez stawianie mu
czoła.
[EP]