Ukaż Antyk jako źródło inspiracji następnych epok
Ukaż antyk jako źródło inspiracji następnych epok.
Współczesny pisarz J. J. Szczepański nazwał kulturę starożytnej
Grecji uwerturą, prologiem „realizowanej później na wiele sposobów doskonałości”.
Rzeczywiście, ogromny dorobek kulturowy zarówno Greków, jak i Rzymian fascynował
twórców wszystkich następnych epok. Powroty do klasycznych motywów, wątków i
pięknych form stworzonych przez tę epokę można scharakteryzować słowami wiersza
Leopolda Staffa „Odys”:
„Każdy z nas jest Odysem,
co wraca do swej Itaki.”
W ten sposób antyk grecko-rzymski stał się jednym z głównych nurtów budujących
kulturę europejską.
Liczba późniejszych nawiązań i inspiracji jest ogromna, toteż wymienię je zgodnie
z kolejnością epok i według motywów tematycznych. Średniowiecze: głównie malarstwo
(np. chrystianizowanie postaci greckich herosów), filozofia św. Augustyna nawiązująca
do Platona oraz filozofia św. Tomasza z Akwinu, czerpiąca z dorobku Arystotelesa.
Ponadto „Boska komedia” Dantego (synteza chrześcijaństwa i kultury antycznej).
Renesans: w Polsce poezja („Pieśni”, dramat „Odprawa posłów greckich”, fraszki
Jana Kochanowskiego oraz epikurejski duchem „Żywot człowieka poczciwego” Mikołaja
Reja). We Włoszech – rzeźba i malarstwo (np. Rafael „Szkoła ateńska”), działalność
filozoficzna, literacka, nawiązywanie do myśli naukowej antyku (do Pitagorasa,
Demokryta, stoików, epikurejczyków) przez humanistów (np. Leonardo da Vinci
we Włoszech, F. Bacon w Anglii) itd. Życie i tworzenie według maksymy Terencjusza
„Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce” oraz motywów exegi
monumentum, non omnis moriar Horacego, jak również motyw Arkadii.
Barok: nawiązania do stylu i charakteru eposu homerowego np. „Jerozolima wyzwolona”
Torquata Tassa, w Polsce twórczość poetów sarmackich. Wątki malarskie (np. „Ikar”
Rubensa).
Oświecenie: w architekturze powrót do klasycznych zasad piękna i umiaru (kolumnady,
ganki, kopuły), w literaturze nawiązania do motywu prawego patrioty i obywatela.
Romantyzm: poezja tyrtejska w Polsce (np. twórczość Adama Mickiewicza, Juliusza
Słowackiego – „Grób Agamemnona”) oraz pozytywizm: „Quo vadis” Henryka Sienkiewicza.
We współczesnej nam twórczości poetów i prozaików odwołania do antyku mają różny
charakter, najczęściej służą ukazaniu korzeni naszej kultury lub przejawiają
się ciekawymi rozmyślaniami nad pozornie nieistotnymi szczegółami (np. „Nike,
która się waha” Zbigniewa Herberta).
[PG]