Hamlet postacią tragiczną
Hamlet jest jedną z najbardziej zagadkowych postaci w galerii
bohaterów szekspirowskich.
Jego niezwykle skomplikowany charakter, pełna niejasności
i niedopowiedzeń osobowość intrygowały twórców teatru i literatury przez wieki
i pobudzały do niekończących się dyskusji i rozważań filozoficznych.
Cały utwór Szekspira stanowi wnikliwe stadium dramatycznych losów jednostki.
Hamlet jest bowiem postacią tragiczną. Przed śmiercią ojca i ponownym ślubem
matki był wzorem księcia, żołnierza, uczonego. Cieszył się popularnością wśród
przyjaciół, którzy doceniali jego rozum i wyobraźnię. Wrażliwy syn królewski
nie miał w sobie ani próżności, ani specjalnych ambicji. Po powrocie ze studiów
w Wittenberdze wydawał się raczej rozczarowanym idealistą, którego wstrętem
napawa atmosfera dworska, gęsta od intryg. Kielich goryczy przepełniła nagła
śmierć ukochanego ojca i ponowne małżeństwo matki. W tym momencie Hamlet usunął
się w cień. Pogrążył się w melancholii, oddawszy się rozmyślaniom o nicości
otaczającego świata. Prawdziwy dramat rozpoczyna się jednak w chwili ukazania
się ducha zamordowanego ojca, żądającego pomsty.
Hamlet zostaje postawiony wobec moralnego dylematu: Dokonać zemsty – mordu z
premedytacją lub narazić ducha najdroższego rodzica na wieczną tułaczkę i pozostawić
zbrodnię bez kary. Konieczność dokonania wyboru czyni z Hamleta bohatera tragicznego,
doprowadza jego oraz bliskich mu ludzi do zguby. Książę przyjmuje narzuconą
mu sytuację, pragnie wykonać polecenie ducha, ale jednocześnie przeciwko niej
się burzy. Zadanie to wyraźnie go przerasta. Wyrazem tego jest monolog „Być
albo nie być…” – trapiące Hamleta myśli pełne udręki to wybuch duchowych rozterek.
Szekspir ukazał skomplikowaną sytuację bohatera pogłębioną o ton tragicznej
bezradności, zwątpienia i całkowitej rezygnacji. Stan duszy wrażliwego Hamleta,
bliskiego samobójstwa, postrzegany jest przez otoczenie jako szaleństwo. Książę
prowadzi bowiem długą grę, odgradza się od świata maską obłędu, aby znaleźć
dowody potwierdzające opowieść ducha i jednocześnie pozwalające na dokonanie
ostatecznej zemsty. Powinniśmy jednak zauważyć, że to nie przeszkody natury
zewnętrznej odwlekały decyzję bohatera, ale jego postawa wobec świata, wynikająca
z konfliktu między humanistycznym ideałem a ponurą rzeczywistością.
Książę jest także niezwykle samotny, nikt bowiem (z wyjątkiem Horacja) nie jest
zdolny dzielić wątpliwości i tragicznych refleksji, wynikłych z zaistniałej
sytuacji. Przemyślenia te nie dotyczą wyłącznie zemsty i kary, Hamlet analizuje
także postawy otaczających go ludzi. Zadziwiająca jest mądrość, głębia myśli,
bystrość w przenikaniu cudzych serc i w śledzeniu zawiłych pobudek. Wnioski
jednak nie napawają optymizmem. Książę poznaje ciemną stronę ludzkiej natury.
Hamlet to postać wybitnie tragiczna – taką czynią go brak nadziei, wiary, iż
na tym świecie pełnym zła da się cokolwiek naprawić. Potęguje to dylemat moralny,
który doprowadza nieświadomego Hamleta do autodestrukcji, niszcząc przy tym
wszystkie bliskie mu osoby. Zwlekanie, opóźnianie zemsty wypełnia właściwie
całą tragedię i jest znakomitym pretekstem do ukazania wewnętrznego dramatu,
jaki rozgrywa się w duszy księcia. Ten rys osobowości Hamleta zdecydował o największym
osiągnięciu Szekspira jako twórcy, co włączyło jego bohatera do galerii nieśmiertelnych
i bodajże najtragiczniejszych postaci w literaturze światowej. W samym utworze
zaś zawarto zasadniczy problem przełomu – kryzys wartości i przekonań.
[AW]