modernizm

inaczej: Młoda Polska; zespół kierunków literacko-artystycznych i światopoglądowych końca XIX i początku XX wieku. Główne wyznaczniki: poczucie nieuchronnego końca moralności mieszczańskiej i pesymizm, wyrażający się w postawach dekadenckich; uznawanie sztuki za jedyną autentyczną i autonomiczną wartość, uczynienie z artysty-cygana obowiązującego wzorca zachowań. Cechy te ujawniają się w całej literaturze tego okresu, nawet w krajach, które do tej pory pozostawały na marginesie życia literackiego, np. w Skandynawii czy Hiszpanii. Termin użyty po raz pierwszy przez wiedeńskiego krytyka H. Bahra. Jednak modernizm najwcześniej ukształtował się i rozwinął we Francji. W sztukach plastycznych modernizm to ogólne określenie sztuki końca wieku. W różnych krajach przyjęły się różne nazwy: we Francji – L’Art Nouveau, w Niemczech i Austrii – Jugendstil, w Polsce – secesja. Sztuka ta miała przede wszystkim użytkowy charakter, ponieważ jednym z głównych zamierzeń artystów tego okresu była prostota i dążenie do funkcjonalności. Najlepszym tego przykładem są słynne meble S. Wyspiańskiego czy wyroby pochodzące z tzw. szkoły S. Witkiewicza (ojca Witkacego).